काठमाडौँ । कविताको लघुत्तम र सूत्रबद्ध उपविधा साइनोको प्रवर्द्धन गर्ने उद्वेश्यले “साइनो वाङ्मय चौतारी”को स्थापना गरिएको हो । यसको पाचौँ वार्षिकोत्सव नेपाल प्रज्ञा प्रतिष्ठानका कुलपति भूपाल राईको प्रमुख आतिथ्यमा सम्पन्न भएको छ ।
यसअवसरमा प्रमुख अतिथि तथा नेपाल प्रज्ञा-प्रतिष्ठानका माननीय कुलपति भूपाल राई लगायतले सामूहिक रूपमा ७०जनाद्वारा रचित संयुक्त साइनो सङ्ग्रह”साइनो चौतारी“-
, डा. छायादत्त न्यौपानेद्वारा रचित “साइनो सिर्जना“ डा. सीता सुवेदी पन्थीद्वारा रचित “साइनो सुमन“ शेखर अर्यालद्वारा रचित “साइनो मन्जरी“ र जमुना कायस्थद्वारा रचित “साइनोको मुनाहरू“को लोकार्पण गरिएको थियोे।
यसैक्रममा नेपाल प्रज्ञा- प्रतिष्ठानका कुलपति भूपाल राईले छोटो अवधिमै साइनो कविता विभिन्न भाषामा सिर्जना हुनसक्नु महत्त्वपूर्ण उपलब्धि हो । यसको साधनालाई साइनोकारले अझै परिष्कृत गरेर थप स्थापित गर्न सक्नुपर्छ ।साथै,नेपाल प्रज्ञा- प्रतिष्ठानले अरू संस्थाहरूसँग जस्तै साइनो वाङ्मय चौतारी नेपालसँग पनि सहकार्य गर्दै अघि बढ्न चाहेको विचार व्यक्त गर्नुभएको थियोे ।
यस कार्यक्रममा विशिष्ट अतिथिमा नेपाल प्रज्ञा-प्रतिष्ठानका सदस्य सचिव डा.धनप्रसाद सुवेदी, प्रा.डा गोपिन्द्र पौडेल, ,पूर्वराजदूत झबिन्द्रप्रसाद अर्याल तथा गोपालप्रसाद अर्याल लगायतको उपस्थिति थियोे । साथै ,सयजति आमन्त्रित स्रष्टाको सहभागिताले कार्यक्रम भव्य रहेको थियोे ।
यसै सन्दर्भमा विशिष्ट अतिथि तथा प्रज्ञा-प्रतिष्ठानका परिषद् सदस्य डा. मधुसूदन गिरीले विविध भाषाका ७० जना स्रष्टाका ७०० रचनायुक्त “साइनो चौतारी”को समीक्षा गर्दै जापानी हाइकुकाे उचाइमा पुर्याउन स्रष्टाहरूले अझै साधना गरी आगमन विधिअनुरूप सिद्धान्त निर्माण गर्नुपर्ने कुरामा जाेड दिनुभएको थियोे ।
यसैगरी विशिष्टअतिथि तथा प्रज्ञा-प्रतिष्ठानका परिषद् सदस्य डा. कौशिला रिसालले साइनो प्रवर्तक डा. छायादत्त न्यौपानेकाे “साइनो सिर्जना”सङ्ग्रह साधना र आत्मविश्वासको प्रतिफल हो ।यस साधनामा सर्जकहरूको विश्वास र समर्पणले विश्वका स्रष्टाबिच प्रिय बन्नसक्नु ठूुलो उपलब्धि हो भन्दै बधाई तथा सफलताको शुभकामना दिनुभएको थियो ।
यस्तै विशिष्ट अतिथि तथा स्रष्टा-द्रष्टा प्रा.डा. रामप्रसाद ज्ञवालीले नेपाली साइनो विश्वमा फैलिन सकाेस् र सिर्जनात्मक क्षमता अझ झाङ्गिएर जाओस् भन्दै सफलताको शुभकामना दिनुभएको थियो ।
यसै सिलसिलामा विशिष्ट अतिथि तथा समालोचक प्रा.डा.षडानन्द पौड्यालले साइनो सिर्जनामा नेपाली मनमाटोकाे सुगन्ध लिएर विश्वव्यापी भइसकेकाले यसको विकासमा अझै तीव्रता दिनुपर्ने कुरामा जोड दिँदै याे स्थापित भइसकेको बताउनु भएको थियोे ।
यसैगरी विशिष्ट अतिथि तथा समालोचक डा.यज्ञेश्वर निरौलाले साइनोलाई गेयात्मक बनाउन सके अझै लाेकप्रियता बढ्ने विषयमा जोडिनुभएको थियो ।यसैक्रममा विशिष्ट अतिथि तथा समालोचक विष्णु ज्ञवालीले साइनोकाे सानाे संरचनामा जीवनकाे गहिराइ समेेट्नुपर्ने चुनौती रहेको कुरा बताउनुभएको थियोे ।
यसै सिलसिलामा विशिष्ट अतिथि तथा साइनोका प्रवर्तक डा.छायादत्त न्यौपानेले साइनो कविता लघुत्तम उपविधा हो ।यसको आन्तरिक संरचना क्रमशः पहिलो ,दोस्रो र तेस्रो पङ्क्ति स्वतन्त्र अर्थसहित अन्तरसम्बन्धित हुन्छन् भने बाहय संरचना क्रमबद्ध ७,८ र ९ अक्षरका तीन पङ्क्ति हुन्छन् ।
साइनो सिर्जनामा प्रयुक्त अक्षर गणना व्यवहारिक अर्थात् लेख्य परम्पराको व्याकरणअनुरूप गरिन्छ भन्दै सैद्धान्तिक पक्षबारे चर्चा गर्नुभएको थियोे ।साथै, उहाँलेअहिले सयौँले साइनोको सिर्जना गरिरहेका छन् ।साइनाे समस्त नेपालीको साझा सम्पदा हाे । यसकाे प्रवर्द्धनमा सबै नेपालीको साझा दायित्व छ भन्दै साइनो नेपाली जनजीवन, प्रकृति र भूगोलको सुगन्ध लिएर विविध भाषा-भाषिकाहरूमा सिर्जना भई विश्वमा फैलिएको छ भन्दै यसकाे विकासमा लाग्ने सबै स्रष्टालाई धन्यवाद व्यक्त गर्नुभएको थियोे ।
साइनो बाङ्मय चौतारीका सल्लाहकार केशव ज्ञवालीले साइनो सिद्धान्त र सिर्जनात्मक प्रकृयाबारे उल्लेख गर्दै स्वागत मन्तव्य राखेका थिए ।
यस संस्थाका महासचिव बालकुमार क्षेत्रीले साइनो कविता शिल्प र सिर्जना ,संस्थाको विकासक्रम बारे उल्लेख गर्दै संस्थाको वार्षिक प्रतिवेदन पेस गरेका थिए ।
संस्थाका सचिव शेखर अर्यालले सबै अतिथिहरूलाई धन्यवाद ज्ञापन गर्दै सबै स्रष्टाहरू स्वतस्फूर्त साइनो प्रवर्द्धनमा लागेकाेमा खुसी व्यक्त गर्नुभएको थियोे ।
संस्थाका काेषाध्यक्ष शान्त पन्थीले विमाेचित कृतिबाट रचना २/२ रचना वाचन गर्नुभएको थियोे ।
कार्यक्रम सञ्चालनका क्रममा संस्थाका सदस्य डा.शेखरकुमार श्रेष्ठले साइनो अब स्थापित भई स्रष्टाको मनमस्तिष्कमा रहिसकेको बताउनुभएको थियोे ।
संस्थाका अध्यक्ष डा. सीता सुवेदी पन्थीले साइनो नेपाली माटोको मौलिक सुगन्ध हो ।यस सिर्जनाकर्ममा कैयन् साइनोकार सिर्जनारत रहनुले साइनोको भविष्य सुन्दर रहेको बताउँदै कार्यक्रमको समापन गर्नुभएको थियोे ।
(२०८० साल,साउन १६ गते ,मङ्गलबार,प्रज्ञा-प्रतिष्ठान,कमलादी )